این نشست با قرائت قرآن کریم آغاز شد و سپس جناب آقای دکتر محمد نعمتی(عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق «علیهالسلام» و عضو شورای راهبری مرکز) به اساتید و دانشپژوهان محترم خوش آمد عرض کردند و گفتند این نشستها با این هدف برگزار میشود که افراد جوانِ ایدهپرداز، به راحتی بتوانند ایده نو و ارزشمند خود را مطرح کنند. و موضوع امروز نیز از مباحث زیربنایی اقتصاد اسلامی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است.
در ادامه ایدهپرداز محترم حجتالاسلام علی نعمتی (طلبه درس خارج و دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی) به ارائه بحث پرداختند. اخلاق هنجاری از قرن ۱۹ شروع شد و چند تک نگاشت محدود نیز وجود دارد که بین آنها تفاوت وجود دارد. و کسانی که وارد این بحث شدهاند با دغدغه فلسفه نظری بوده و نتوانستهاند نظام اخلاقی اسلام را بشناسند.
ایشان در ادامه به رابطه فلسفه اخلاقی و علوم اجتماعی پرداختند و افزودند: علوم اجتماعی از دلِ فلسفه اخلاق (moral philosophy) متولد شده است. و مراد از اخلاقی در این موارد، مسائلی است که مرتبط با رفتار انسان به معنای عام آن است و نه راجع به فضائل و رذائل انسانی.
وی در پایان به نقد ادله نتیجهگرایی اشاره کردند و با استناد به آثار برخی از علما گفتند: ابزارهای تشویق به پاداش و تحذیر به جهنّم، برای این است که انسان تا مرز شریعت بیاید و از آنجا به بعد تکلیفگرا میشود. بنابراین اسلام تکلیفگراست نه نتیجهگرا.
سپس حجتالاسلام دکتر سید هادی عربی(عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه)، یکی از اساتید داور نشست، به ارزیابی این موضوع پرداختند که به چند نکته آن اشاره میشود.
نکته اوّل: در چکیده، موضوع و مسأله تحقیق به خوبی تبیین نشده است.
نکته دوم: نمیتوان از مقایسه دو گزینه (تکلیفگرایی و نتیجهگرایی) بگوئیم نظریه اخلاق هنجاری اسلام این است و باید سایر نظریات را هم دید.
نکته سوم: روش این مقاله مشخص نشده است (درون دینی، برون دینی و…).
نکته چهارم: در پایان مقاله به پیام موضوع خود اشاره کردهاید امّا در مقاله استدلالی ارائه نکردهاید.
در ادامه نشست، حجت الاسلام دکتر علیاصغر هادوینیا (عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی) دیگر استاد داور این نشست، گفتند: در مواردی ادّعای بدون دلیل و جملهی بدون استناد آوردهاید. و به نظر بنده بحث نقدهای عام نتیجهگرایی که مربوط به موضوعشناسی است باید پیش از بحثهای اسلامی بیاید.
وی در ادامه افزودند: نتیجهگرایی دو نوع است: عملنگر(در هر عملی به صورت مستقل، نتیجه را مدّنظر قرار میدهند) و قاعدهنگر(به دنبال قاعدههایی میگردند که بیشترین نفع را داشته باشند). و بنده نوع دوم را میپذیرم. و معتقدم بحثهایی مانند مقاصدالشریعه نتیجه گرایی را تأیید میکند. همچنین این آیات نیز نتیجهگرایی را تأیید میکند: {وَ مَا خَلَقتُ الجِنَّ وَ الإنسَ إلّا لِیَعبُدونِ} (الذاریات/۵۶)، {قُل أَنَدعُوا مِن دونِ اللهِ مَا لَا یَضُرّنَا وَ لَا یَنفَعُنَا… } (الأنعام/۷۱).
در پایان نیز حجتالاسلام نعمتی گفتند: بنده با تکلیفگرایی موافقم و اینکه حجتالاسلام هادوینیا میگوید: اختلاف وظیفهگرایان و نتیجهگرایان در نقطه شروع است، درست است و بنظر من نقطه آغاز، تکلیفگرایی است.
دیدگاهتان را بنویسید